Ustawa z dnia 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych (Dz. U. z 2021 r., poz. 2490) usuwa przepisy dotyczące OSP z ustawy o ochronie przeciwpożarowej i w części przenosi je do swojej treści, ale głównie wzmacnia znaczenie ochotniczych straży pożarnych oraz zmienia zasady organizacji i finansowania OSP. Ustawa weszła w życie z dniem 1 stycznia 2022 r.

Nowa ustawa o OSP – w stosunku do zapisów ustawy o ochronie przeciwpożarowej – wprowadza  zwiększenie zadań OSP. Określa zasady tworzenia młodzieżowych i dziecięcych drużyn pożarniczych. Przewiduje możliwość udziału wójtów, ich zastępców, sekretarzy i skarbników, kierowników w urzędzie gminy oraz radnych we władzach OSP. Ponadto daje możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przez OSP z wykorzystaniem mienia komunalnego. Korzystnym rozwiązaniem będzie utworzenie odrębnej taryfy cen prądu dla OSP – na poziomie przewidzianym dla gospodarstw domowych. Ustawa uszczegóławia wymagania od strażaków OSP do udziału w działaniach i akcjach ratowniczych oraz wprowadza nową funkcję: kandydata na strażaka.

Zwiększą się też zadania organizacyjne i finansowe gmin wobec OSP. Zmieniają się zasady naliczania przez gminy ekwiwalentu pieniężnego za udział w działaniach i akcjach ratowniczych oraz szkoleniach i ćwiczeniach, a także zwiększa się liczba przesłanek do otrzymania tego ekwiwalentu. Rada gminy ma obowiązek podjęcia nowej uchwały w sprawie wysokości ekwiwalentu pieniężnego w terminie do 30.06.2022 r. Ponadto wójt gminy musi zawrzeć umowy ze wszystkimi OSP z jej terenu dotyczące działań OSP i obowiązków gminy wobec OSP. Natomiast w razie braku OSP na terenie danej gminy — istnieje konieczność zawarcia umowy z gminą sąsiednią w celu zabezpieczenia przed pożarami i klęskami żywiołowymi.

Wprowadza się nowe zadania wójta: współpracy z powiatowym (miejskim) komendantem PSP w zakresie prowadzenia ewidencji sił i środków OSP do działań ratowniczych oraz prowadzenia rejestru świadczeń ratowniczych (nowe świadczenie) przyznanych strażakom.

Istotną zmianą dla strażaków ratowników OSP jest wprowadzenie świadczenia ratowniczego z tytułu wysługi lat – nowe świadczenie miesięczne wypłacane przez Zakład Emerytalno-Rentowy MSWiA. Strażacy ratownicy OSP, którym przyznano świadczenie ratownicze mogą też otrzymać świadczenia dodatkowe.

Ustawa reguluje całokształt działalności ochotniczych straży pożarnych i wprowadza jeszcze wiele innych nowych rozwiązań prawnych.